De filosofensteen (Gongshi, 供石) is een oud Chinees gebruik. Voor een ‘door de natuur’ bijzonder gevormde steen, wortel of ander object, werd met grootst mogelijke aandacht een voetstuk gemaakt. Materiaal en vorm van het voetstuk werden gekozen en bedacht om het voorwerp en de bezitter er van te laten ontstijgen aan de realiteit van alledag. In alchemistische kringen was een filosofensteen het ultieme procedé om steen in goud te veranderen.
Tijdens mijn ontwikkeling als kunstenaar heb ik mijn hart steeds vaker verloren aan amateur- en kinderwerkstukken. De keramische uilen van mijn tante Ank. De kleine eend van klei met eitjes en oranje snavel van mijn 7 jarige zoon Jan. De plantenhanger van hout en glas die stagiair Jerry compleet mislukt vond (zie afbeelding bij het verhaal ‘Liefhebbers’ van 22 april). Een anoniem denker-beeldje à la Rodin, die ik voor vijftig cent in een kringloopwinkel kocht. Handgemaakte houten kaatsballen.
Deze kleine werkstukken vormen een groot contrast met het autonome karakter en de commerciële ambities van veel professioneel gemaakte beeldende kunst. Ik zie er een authenticiteit in die overeenkomt met dingen die organisch gegroeid zijn. Net als de filosofenstenen uit het oude China.
Op een dag ben ik begonnen een ladekastje als voetstuk te beschilderen, volgens het principe van de filosofensteen. De kleine eend van Jan, heb ik in het blad van een ladekastje verzonken. Samen met mijn goede vriend Soek heb ik dat kastje betekend, zoals een tatoeëerder lichamen betekent. Niet veel later, tijdens een evenement, ontdekten kinderen de zwarte stiften in de lade van een zijtafel. Zonder instructies of opdracht hebben ze de tafel spontaan volgetekend. De zijtafel is het voetstuk van mijn tantes uil geworden.
Sindsdien nodig ik bezoekers aan tentoonstellingen, een winkelcentrum of festival uit om mee te tekenen op een meubel. Mensen zijn gretig om mee te doen, het brengt ze tot rust en in gesprek met elkaar. De samen betekende voorwerpen zijn heel bijzonder om te zien. Dat is mooi want je hoeft niet te kunnen tekenen om mee te doen.
Door deze manier van werken hoor ik veel verhalen. Verhalen zijn de filosofenstenen van deze tijd, ze nemen ons mee naar andere werelden.
Foto beginpagina door Marjorie Haringa: Kastje met denker.
United Objects 