Witte voorwerpen en Ikea-tafeltjes worden betekend in het kunstproject ‘United Objects’, waarvan dit verhaal deel uitmaakt. Samen met bezoekers van ontmoetingsplekken in de stad teken ik vierkanten op de tafels en lijnen op de voorwerpen. De voorwerpen heb ik eerst witgeverfd. Ik heb ze gekregen van het MAS – museum aan de Stroom, het museum van de Stad aan de Stroom, Antwerpen. Het MAS heeft de voorwerpen ook gekregen en noemt ze de ‘Collectie Jaap Kruithof’. Professor Kruithof was een geruchtmakend filosoof. “Filosofie is er voor alle burgers ..,” schreef hij in zijn boek ‘Omgaan met de dingen’, in 1991. Het boek is een bundeling van korte opiniërende teksten die hij publiceerde en ook verkondigde op radio en TV.
De verzameling van Jaap Kruithof bestaat uit 10.000 dingen. Het zijn alledaagse voorwerpen die zijn afgedankt en via kringloopwinkels en rommelmarkten aan een 2e of 3e leven kunnen beginnen. Hij verzamelde spaarpotten, schaaltjes, vaasjes, raamhangers in glas, letterbak figuren, poppen, souvenirs, kralen, veren en nog veel meer. Al deze dingen waren in de ogen van hun vorige eigenaren niet meer de moeite waard om te bewaren.
Wat schrijft Jaap Kruithof in zijn boek over bewaren en weggooien?
“Mensen bewaren wat voor hen in een of andere zin belangrijk is, wat ze onmiddellijk kunnen gebruiken of waarvan ze denken dat het later nog van pas zal komen. Weggooien doen ze met zaken die hen niet meer interesseren, hen onverschillig laten of hinderen. Ze zetten ze op straat of geven ze weg. Als ik het scherp formuleer, komt het hierop neer: bewaren is rekening houden met de toekomst, weggooien is het heden tot enige norm verheffen, … ”Hij schrijft niet alleen over bewaren en weggooien van dingen. “Weggooien heeft te maken met onzorgvuldig behandelen. Mensen kunnen daarvan eveneens het slachtoffer zijn, denk maar aan de slaven van vroeger, aan de proletariërs, die werden uitgewrongen en voortijdig stierven.”
“In onze tijd is de Westerse samenleving uitgegroeid tot een machine, die alles wil verbruiken en daarna weggooien. De wegwerpmaatschappij waar zorgeloos wordt geconsumeerd, geprofiteerd en verspild. Door verkwisting van energie en grondstoffen, door vervuiling van lucht, water en bodem –ook een vorm van weggooien- groeit een afvalberg waaronder wij met zijn allen dreigen te verstikken in de letterlijke zin van het woord.”
“Ons gedrag zou zich wel eens tegen onszelf kunnen keren, wat zeg ik, het keert zich allang tegen ons, maar wij gaan door omdat wij niet voor rede vatbaar zijn. De uiteindelijk machtige natuur zal zich wreken, ons mores leren met droogte, ontbossing, woestijnvorming, overstromingen en hongersnood. Er zijn veel krachtiger maatregelen nodig dan onze regering denkt. … Dat moet dringend, direct gebeuren. Ik ben benieuwd hoelang we daar nog op moeten wachten.”
Het is niet moeilijk om in 2020 deze denkbeelden van Kruithof te herkennen en het belang ervan te zien. Het is mooi om een aantal voorwerpen uit zijn verzameling een nieuwe toekomst te kunnen bieden. Tekenen op de witgeverfde dingen genereert nieuwe betekenissen. Dat maakt niet alleen het tekenen, maar ook de dingen zinvol.
Een tiental mensen heb ik ontmoet, die zeggen college bij Jaap Kruithof te hebben gevolgd: “Het waren onvergetelijke colleges, de zaal was vaak te klein.” “Ik studeerde geen filosofie maar bezocht zijn colleges omdat ze zo spannend waren; ik kreeg er geen studiepunten voor.” Een andere man, toen een jongen van zeventien, hoorde hem spreken op de Boekenbeurs in Antwerpen en daardoor: “Heeft mijn leven een radicale wending gekregen.”
Foto op blog: witgeverfde ‘Kruithofvoorwerpen’ terug in de Kringwinkel (Centrum) op 28 januari 2020.
United Objects 